Ukaguzi wa ndani ni kitengo huru, kinachofanya kazi za kushauri, kupendekeza, kuelekeza, kutadharisha, kuainisha viashilia hatarishi, kusaidia kuongeza thamani na kuboresha uendeshaji ili taasisi itimize malengo yake. Kitengo kinatoa taarifa za ukaguzi kwa mkurugenzi kila robo ya mwaka (Quarterly audit report)
Malengo/ Madhumuni Kipengele Na. 28 cha Kanuni za Fedha za Umma (2004) na Mwongozo wa Ukaguzi wa Ndani kipengele cha 2.3 wa Mwaka 2013 inamtaka Afisa Masuuli kuanzisha Kitengo cha Ukaguzi wa Ndani. Madhumuni ya kitengo hiki ni kutoa ushauri kwa Afisa Masuuli juu ya utumiaji mzuri wa rasilimali. Watu, fedha na mali. Majukumu hayo ni kama ifuatavyo:-
Mamlaka ya ukaguzi.
Ukaguzi wa ndani unafanyika kwa mamlaka aliyopewa Mkaguzi wa Ndani na Sheria ya Fedha za Mamlaka za Serikali za Mitaa Na. 9 ya mwaka 1982 Sehemu ya 45 (1) (iliyorekebishwa mwaka 2000), Memoranda ya Fedha za Serikali za Mitaa ya mwaka 2009 Agizo Namba 13(1)& 14(10), Sheria ya Ukaguzi wa Umma ya mwaka 2001, Sheria ya Manunuzi ya Umma Na. 7 ya mwaka 2011 “International Professional Practice Framework” (IPPF) na Sheria ya Fedha za Umma Namba 6 ya mwaka 2001 (iliyorekebishwa mwaka 2010).
Huduma za ukaguzi zitolewazo na kitengo cha ukaguzi wandani.
Ukaguzi wa usimamizi taratibu (Compliance/ Governance Audit); unatumika kutathmini iwapo Halmashauri inafuata sheria, kanuni, sera na taratibu zilizowekwa.
Ukaguzi wa Mazingira (Environmental Audit); unaainisha athati za shughuli za Halmashauri kwa mazingira na iwapo Halmashauri inafuata na kutekeleza sheria na kanuni za mazingira.
Ukaguzi wa teknolojia ya habari (Information Technology); kutathmini mfumo wa usimamizi wa habari na kazi data za tarakilishi (Computer database) kuhakikisha usiri wa taarifa za mteja na kuhakikisha taarifa zote za siri kuwa salama. Ukaguzi wa teknolojia ya habari utahakikisha kuwa watumiaji wa mfumo waliohalalishwa ndio wanaweza kutumia taarifa za mfumo na kuhakikisha kuwa taarifa hizo zipo sahihi.
Ukaguzi wa Utendaji (Performance Audit); kuona kama Halmashauri inafikia shabaha na malengo yaliyowekwa. Kama haifikii malengo yaliyowekwa Mkaguzi wa ndani atainisha mapungufu ya mfumo na kupendekeza namna ya kurekebisha.
Ukaguzi wa Uendeshaji (Operational Audit); kutathmini ufanisi na umadhubuti wa taratibu za Halmashauri. Kuona jinsi gani Halmashauri inagawanya raslimali zake katika uendeshaji. Iwapo raslimali hazitumiki kwa ufanisi Mkaguzi wa Ndani atatoa taarifa pamoja na mapendekezo ni jinsi gani kupunguza upotevu wa rasilimali.
Ukaguzi wa miradi (Project Audit). Kutathimini thamani ya fedha za miradi iliyoelekezwa ktk huko na kushauri namna bora ya matumizi, manunuzi kwa kufuata taratibu ya fedha na manunuzi ya umma
Ukaguzi wa viashiria (Risk control Audit). Kutathmini na kuifatilia mifumo ya uthibiti wa ndani kama inafanyakazi vizuri na kwa ufanisi (internal control system)
Majukumu ya kitengo cha ukaguzi wa ndani ni:
1. Kukagua, kuthibiti na kutoa taarifa kama kuna udhibiti wa kutosha kwenye makusanyo, utunzaji na matumizi ya rasilimali fedha za ofisi.
2. Kukagua na kutoa taarifa kama mifumo ya utendaji iliyoainishwa kwenye sheria , kanuni na maelekezo mbalimbali kutoka kwa Mhasibu Mkuu wa Serikali yanafuatwa ili kuhakikisha kuwa kuna udhibiti wa kutosha kwenye matumizi fedha katika ofisi.
3. Kukagua na kutoa taarifa ya mipangilio na mgawanyo katika akaunti za mapato (revenue) na matumizi ni sahihi.
4. Kukagua na kutoa taarifa juu ya usahihi wa hesabu na taarifa mbalimbali zinazoandaliwa na ofisi.
5. Kukagua na kutoa taarifa juu ya mifumo iliyopo na inayotumika kutunza mali za serikali, pamoja na kufanya uhakiki wa mali hizo.
6. Kupitia na kutoa taarifa juu ya shughuli au mipango ya ofisi ili kuona kama inaendana na malengo na madhumuni ya uanzishwaji wa ofisi.
7. Kupitia na kutoa taarifa juu ya hatua mbalimbali zilizochukuliwa na Menejimenti katika kujibu hoja za Mkaguzi wa Ndani; na kusaidia Menejimenti juu ya utekelezaji wa mapendekezo ya hoja hizo; na pale inapofaa kusaidia namna ya utekelezaji wa mapendekezo yaliyotolewa na Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali.
8. Kukagua mifumo ya TEKAMA iliyopo katika ofisi na kutoa taarifa kama kuna umadhubuti wa udhibiti uliopo.
9. Kuandaa Mpango kazi na Mpango mkakati wa ukaguzi.
10. Kuandaa na kusimamia mipango ya ukaguzi.
11. Kufanya ukaguzi wa thamani kwenye Miradi ya kimaendeleo na ukaguzi wa thamani mbalimbali.
